Türk Tabipleri Birliği Merkez Konsey üyesi Dr. Ayşegül Ateş Tarla, “HPV’den kaynaklı kanserden korumak için elimizde iki önemli aracımız var: aşı ve tarama” diyor, ücretsiz aşı uygulanmasına geçilmesi önemli bir adım fakat önemli olan en kapsayıcı olan aşısının uygulanması diye ekliyor.
2025 yılı sonu itibarıyla HPV aşısı Türkiye’de ücretsiz olarak uygulanmaya başlanacak. İlk etapta 13 yaşındaki çocuklar aşılanacak, isteyen 15 yaş üzerindekiler de aşıya erişebilecek.
Uzun süredir kadın örgütleri ve sağlık meslek örgütlerinin gündeminde olan aşının ücretsiz hale gelmesi önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Ancak Türkiye’de uygulanması planlanan 2 suşlu (bivalan) aşı, bazı uzmanlara göre yetersiz bir tercih.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konsey Üyesi, Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Ayşegül Ateş Tarla, HPV aşısına ilişkin bianet’e konuştu.
Tarla’ya göre HPV’ye karşı mücadelede aşılama kadar kapsam, yaş, cinsiyet ayrımı yapmadan uygulama ve yaygın tarama politikaları da büyük önem taşıyor.
“15 yaş sonrasında ise üç doz aşılama gereklidir”
Tarla şunu vurguluyor: Türkiye’nin HPV ile ilişkili kanserleri azaltmada etkili bir strateji geliştirmesi için yalnızca “ücretsiz” aşı değil, “doğru aşı”, “doğru yaş grubu” ve “eşit erişim” gibi temel unsurların da dikkate alınması gerekiyor.
“Şu anda eczanelerde 9 suşlu aşı var. Dünya da artık 9 suşlu aşı kullanılmaktadır. Aşılama başlanması, bu ulusal aşı programına alınması bizler için önemli bir gelişme. Bakanlık dediği iki valanlı aşı yapılması tabii ki önemli bir adım bizler için, ancak şu anda en kapsayıcı aşı dozu 9 valanlı olduğunu biliyoruz. Bunu da göz ardı etmememiz gerekir.”
Dr. Tarla’nın dikkat çektiği 9 valanlı aşı, yalnızca serviks kanserine karşı değil, aynı zamanda HPV’nin neden olduğu genital siğiller ve diğer kanser türlerine karşı da koruma sağlıyor.
Sağlık Bakanlığı ise şu an yalnızca HPV 16 ve 18 suşlarına karşı koruma sağlayan aşıyı uygulamaya almayı planlıyor. Oysa FDA tarafından onaylanan Gardasil 9, HPV’nin 9 tipine karşı koruma sağlıyor.
HPV, dünyada en yaygın cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan biri. Kadınlarda serviks kanserlerinin %99’u HPV enfeksiyonuyla ilişkili. Ayrıca HPV, anal, vulvar, vajinal, penis ve orofaringeal kanserlerin de başlıca nedenlerinden biri. Türkiye’de serviks kanseri kadınlarda en sık görülen dokuzuncu, jinekolojik kanserler arasında ise üçüncü sırada yer alıyor.
“Bu kanserden korumak için elimizde iki önemli aracımız var: aşı ve tarama. HPV aşıları serviks kanserinin %70’ini, genital siğillerin %90’ını önleyebilir. Aynı zamanda bu aşılar HPV’ye bağlı diğer kanserlerden de koruyabilir. Önerilen öncelikle 9-14 yaş aralığında aşılamadır. Bu yaş aralığında iki doz, 15 yaş sonrasında ise üç doz aşılama gereklidir.”
Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre, 2025 sonu itibarıyla 13 yaşındaki çocuklar HPV aşısına ücretsiz erişebilecek. Ancak geçmişte benzer bir vaat 2022’de dönemin Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından da verilmişti. Aşı o dönem de ücretsiz olacağı duyurulmuş ancak uygulamaya geçilmemişti. O açıklamalarda “medeni hal”e göre aşı uygulanacağı belirtilmiş, kadın örgütlerinin tepkisini çekmişti.
“Servikal kanser vakalarının neredeyse tümü (%99) HPV enfeksiyonu ile ilişkilidir. Rahim ağzı kanseri önlenebilir ve erken tanı konduğunda tedavi edilebilir bir kanserdir. HPV’nin en az 14 tanesi yüksek riskli kabul edilen, 100’den fazla tipi olan bu virüs, sık karşılaşılan ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan biridir. Her yıl yaklaşık 14 milyon kişinin bu virüs ile enfekte olduğu tahmin edilmektedir. Bir kişinin ömür boyunca bu virüs ile karşılaşma olasılığı neredeyse %80’dir.”
“Aşılarla birlikte tarama kısmı da önemli”
Dr. Tarla’ya göre, HPV aşısının erkeklere de uygulanması gerekiyor. Ancak Türkiye’de uygulamada cinsiyet ayrımı söz konusu. Oysa HPV’nin bulaşma riski yeni partnerle temasla birlikte her yaşta devam ediyor.
“Son yıllardaki HPV ve HPV aşılarına yönelik güncel literatür, servikal kanserlerin ortadan kaldırılmasına yönelik DSÖ’nün küresel stratejilerine ulaşılması için HPV aşılama oranlarının artırılmasına katkı sağlamaktadır. HPV aşılarının güvenilir ve etkinliğine ilişkin kanıtlar bulunmakla birlikte, ülkemizde HPV aşı uygulamalarında engeller yer almaktadır. Bu kapsamda HPV ve ilişkili hastalıklardan korunmada aşılar ile birlikte taramalar önem taşımaktadır.”
Dünya Sağlık Örgütü, 2030’a kadar servikal kanserin ortadan kaldırılması için ülkelerin üç hedefe ulaşmasını istiyor: 15 yaş altı kız çocuklarının %90’ının aşılanması, kadınların 35 ve 45 yaşlarında en az bir kez HPV taramasından geçmesi ve saptanan kanserlerin %90’ının tedavi edilmesi.
“Hastaların ilk tanı aldıkları evreler ileri evrelerdir. Bu durum tedavi maliyetine de yansımaktadır. Bu kanseri elimine etme stratejisinin ülkemizde uygulanmaması için hiçbir sebep yoktur. Hâlihazırda yürütülen ulusal taramanın yanında HPV aşılarının da ücretsiz olarak ulusal aşı programına eklenmesi, önlenebilir hastalıkların ve ölümlerin önüne geçilmesi gerekir.”
“Oğlan çocuklarını aşılamak da HPV’yi önlemek için büyük bir adım”
Ne olmuştu?
Kasım 2022’de dönemim Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da HPV aşısının ücretsiz olacağı yönünde açıklama yapmıştı. Ancak, “ücretsiz aşı” uygulaması hayata geçmemişti. Aşıya zam gelmişti. Sağlık Bakanı Memişoğlu 13 Haziran’da yaptığı açıklamada aşının 2025 sonu itibarı ile ücretsiz olacağını duyurdu.
Mücadele sonuç verdi, Memişoğlu duyurdu: HPV aşısı 2025 sonunda ücretsiz
TIKLAYIN- HPV aşısı, rahim ağzı kanserini yüzde 90’a yakın önlüyor
HPV hakkında
Human Papillomavirus olarak bilinen HPV, rahim ağzı kanserine ve genital bölgede siğillere sebep olabilen bir virüstür.
Dünya genelinde cinsel yolla bulaşan en yaygın hastalık olarak biliniyor.
HPV virüsünün 200’den fazla tipi vardır. Bu tipler, kişilerde kansere sebep olma potansiyellerine göre yüksek riskli ve düşük riskli HPV tipleri olarak ikiye ayrılırlar.
Sıklıkla görülen yüksek riskli HPV virüs tipleri:
HPV 16, HPV 18, HPV 31, HPV 33, HPV 45, HPV 52, HPV 58
Sıklıkla görülen düşük riskli HPV virüs tipleri:
HPV 6 ve HPV 11
Düşük riskli HPV tipleri kişilerde genital siğillere sebep olurken, yüksek riskli grupta yer alan ve vücutta inatçı enfeksiyonlara yol açan HPV türleri ise tedavi edilmediği taktirde uzun vadede kanser gelişimine yol açabilir.
Dirençli HPV enfeksiyonlarının yol açtığı kanserler arasında rahim ağzı (serviks), vulva, vajina, makat (anüs), penis, ağız, boğaz, ses telleri ve akciğer kanserleri sayılabilir.
HPV, cinsel ilişki yoluyla bulaşabildiği gibi tam bir cinsel birlikteliğin olmadığı çok yakın fiziksel temas ile de bulaşabilir. Bu nedenle HPV, aktif cinsel yaşamı olan bireylerde daha sık görülebilir.
HPV aşısı, genital siğillere ve rahim ağzı kanserine neden olan HPV virüsüne karşı koruma sağlar.
HPV aşıları; öncellikle henüz cinsel ilişki yaşamamış 9 ila 26 yaşları arasındaki kadınlar için önerilir.
HPV aşısında yaş sınırı yoktur fakat 40’lı yaşlara kadar aşının uygulanması bireylerin sağlığı için önemlidir.
Kaynak: Türk Tıbbi Onkoloji Derneği
(EMK)