TBMM, Erdoğan’a orduyu kendi bildiği gibi “dizayn” yetkisi verdi

AKP grubunun TBMM’ye getirdiği 212 Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (2/3119) TBMM’de görüşülerek, yasalaştı. Görüşmeler 18 Haziran gecesi tamamlandı. AKP milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi. 

AKP’nin kanun yapımında temel yöntem haline getirdiği pek çok farklı konuda farklı yasa ve kararnameleri çıkartma yada değiştirmeye yönelik “torba yasa teklifinin” 35 maddesinden 33’ü doğrudan yasa ve kararnamelerle ilgiliydi.

Bu maddeler arasında siyasi açıdan en tartışmalı olanlar da teklifin 31. ve 3. Maddeleriydi.

MADDE 3: Erdoğan’a istediği subayı süresi dolmadan terfi ettirme yetkisi 

Kanun teklifinin 3. Maddesi “çeşitli nedenlerle kuvvet komutanlıklarının rütbe karşılama oranlarında eksiklik veya fazlalık oluşması halinde personel ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla rütbe bekleme sürelerinin Cumhurbaşkanı kararıyla değiştirilebilmesine olanak sağlama” ile gerekçelendirildi. 

Bu maddede değişiklik yapılması esasen “Anayasa Mahkemesinin 7/12/2023 tarihli ve E:2018/117; K:2023/212 sayılı kararı ile 703 sayılı KHK’nın 127 nci maddesiyle 926 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasına eklenen cümlenin iptal edilmesi” nedeniyle bir Anayasal zorunluluktu. 

Anayasa Mahkemesinin iptal kararı esasen yasada kararname ile değişiklik yapılamayacağı ve 926 sayılı Kanun’un TBMM’de görüşülerek yasa değişkliği yapılması yönünde olmakla birlikte AKP’nin TBMM’ye KHK’deki hükmü aynen taşıması sert eleştirilere neden oldu.

Bu Kanun Teklifinde daha önce yer alan ve Erdoğan’a ordudan doğrudan doğruya subay ihraç yetkisi tanıyan madde ağır eleştirilerden sonra torbadan çıkarılmıştı. 

İYİ Parti: “Ordu siyasi tercihlere göre dizayn ediliyor”

İYİ Parti adına Kanun Teklifini değerlendiren dana Milletvekili Ayyüce Türkeş Taş, TSK’nin geçmişini ve başarılarını övdükten sonra AKP’nin teklifini “Ordumuza siyasetüstü, rasyonel politikalarla yaklaşmak gerekir. Hesapsız maceraların aparatı değildir.” diyerek eleştirmeye başladı. 

Türkeş Taş  rütbe bekleme süresi değişikliğine itirazında “926 sayılı Kanun’un 30. maddesine eklenmek istenen ‘Cumhurbaşkanı kararıyla uzatılabilir veya kısaltılabilir’ ibaresi, somut ve objektif bir kriter içermediğinden hukuka aykırıdır.” dedi ve getirilen değişklik önerisini “Bu teklif, TSK’nın subay, general ve amiral kadrosunu siyasi tercihlere göre hızlıca dizayn etme isteğinden kaynaklanıyor.” sözleriyle hedef aldı. 

İYİ Parti sözcüsü bu niteliğiyle yasanın “Cumhurbaşkanının da eli[ni zayıflatacağınıu] söyledi. “Haklı yere bile yapılacak atamalar şaibeli görünür.” dedi. Atamalarda liyakatin değil biatin öne geçeceğini değerlendiren İYİ Partili vekil “Subayların performansa dayalı değil, Cumhurbaşkanına biat ve itaate dayalı terfiler alacağı bir düzen oluşur.” diyerek değişkliğe karşı olduklarını açıkladı. 

Gene İYİ Parti’den Bursa Milletvekili Selçuk Türkoğlu da “Bu maddeyle getirilen düzenleme Anayasa’yı fiilen ilga etme girişimidir.” diyerek değişkliğe karşı çıktı. 

Cumhurbaşkanıuna tanınan yetkilerle  “Türk Silahlı Kuvvetlerinin kurumsal yapısını, liyakat esasına dayanan terfi sistemini ve ordu-millet arasındaki güven bağını kökünden sarsacak bir müdahale[de]” bulunulduğunu söyledi. Erdoğan’a tanınan yetkilerin “tamamen belirsiz ve sınırsız” olduğunu, yeni haliyle yasanın “Sadakati ödüllendirip siyasi yakınlığı teşvik ede[ceğini], kutuplaşma ve kurumsal çözülmeye neden ol[acağını]” ileri sürdü. 

CHP’li Tahsin Becan: “Gene Anayasaya aykırı”

CHP adına söz alan Yalova Milletvekili Tahsin Becan usul açısından Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen teklifin “Millî Savunma Komisyonu’na danışılmamışt” olduğunu eleştirdi.

Becan “703 sayılı KHK’nin iptali üzerine aynı hükümler yasa metnine tekrar yazılarak Anayasa’ya aykırı davranılmakta” olduğunu da söyledi. 

Becan teklifin “TSK personel sistemini yok saymak anlamına geldiğin” ve sistemi “yıllardır uygulayan askeri kadroların hiçe sayıldığını” ileri sürdü.  CHP’li vekil,Milli Savunma Üniversitesine sivil rektör atanarak  “15 Temmuz sonrası [TSK] hiyerarşik yapı[sının] bozul[duğunu]” ileri sürdü ve  “Askeriye kendi kurallarına, siviller kendi kurallarına tabi olmalıdır.” dedi. 

Madde 31: “Belediyeler öğrenci yurdu açamaz”

Torba Kanunun 31 Maddesiyle de “25/8/2011 tarihli ve 652 sayılı Özel Barınma Hizmeti Veren Kurumlar ve Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesini değiştirerek Belediyelerin öğrenci yurdu açma yetkisini kaldıran 31. Maddesi ve 3 üncü maddesini başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştiril[di].” 

Torba Kanun’un 15. Maddesinden sonraki maddeler, üzerlerinde hiçbir görüşme yapılmadan kürsüden “kabul edenler… etmeyenler” sorusu hızla sorularak yasalaştı. 

Böylece muhalefetin belediyelerinin elinde toplumsal hizmet için bulundurduğu bir yetki daha merkezi hükümete “tartışmasızca” devredildi.